Inleiding
Voor u ligt de Perspectiefnota 2025 waarin we op hoofdlijnen schetsen welke ambities we hebben voor de komende vier jaar. Deze ambities komen voort uit het Hoofdlijnenakkoord VEUR MEKOAR 2023-2027. Ook wordt op hoofdlijnen beschreven hoe dit financieel kan worden uitgewerkt. Met het vaststellen van deze perspectiefnota stelt u als Staten de kaders vast voor de Begroting 2025 en daarmee is deze perspectiefnota de start van de Planning & Control cyclus 2025.
Wij zijn voortvarend van start gegaan met de uitvoering van het Hoofdlijnenakkoord VEUR MEKOAR. De prioriteit van dit college ligt bij de toekomst van onze provincie. We leven en werken in het heden, maar hebben oog voor de toekomst.
In dit kader werken we als regio ook aan de uitwerking van de kabinetsreactie 'Nij Begun', waarvoor onze regionale inzet "Herstel en perspectief voor Groningen" de basis vormt. De uitwerking van Nij Begun vindt plaats aan de hand van verschillende agenda's. Een agenda rond herstel (schade, versterking, gezondheid), een sociale agenda, een economische agenda en een duurzaamheidsagenda. Hiermee wordt richting gegeven aan de toekomst van onze regio, "een echt Nij Begun". Door gebiedsgericht te werken, hebben inwoners invloed op hun directe woon- en leefomgeving, zodat gemeenschappen versterkt kunnen worden. Wij stellen samen met onze partners onze inwoners centraal.
Ook nemen wij onze verantwoordelijkheid bij landelijke opgaven in de landbouw, natuur, energie, wonen, mobiliteit en gezondheid. Door ook weer hier de inwoners centraal te stellen zijn wij goed in staat om de lokale en regionale opgaven te verbinden met de landelijke opgaven.
We willen een moderne, betrouwbare en digitale provincie worden die midden in de samenleving staat. Wij zetten in op digitale participatie, waardoor onze externe dienstverlening wordt verbeterd en voor elke Groninger toegankelijk is. Wij zullen hierbij moeten voldoen aan de huidige en aanstaande wetgeving. Een speerpunt voor ons is data-gedreven werken. Wij zijn er voor de inwoners en daarom is het wenselijk om tijdig inzicht te hebben in de effecten van de ambities en maatregelen die wij uitvoeren. We willen immers dingen doen waar de Groninger behoefte aan heeft!
Financieel perspectief 2024-2028
Sinds de Begroting 2024 is het financieel perspectief licht verbeterd. Het financieel perspectief
2024-2028 biedt nu ruimte om een deel van de ambities voor het jaar 2024 vanuit het Hoofdlijnenakkoord VEUR MEKOAR ook te continueren voor de jaren 2025-2027. Bovendien laat het financieel perspectief enige ruimte zien om onontkoombare en onuitstelbare voorstellen te kunnen financieren.
Het Hoofdlijnenakkoord VEUR MEKOAR bevat ook een aantal ambities die voor het jaar 2024 nog niet op geld waren gezet en daarom ook nog niet in gang zijn gezet. Het huidige financieel perspectief biedt op dit moment geen ruimte om deze ambities volledig te kunnen realiseren. Niet alles kan, daarom hebben we keuzes moeten maken. Dit betekent dat het ons niet gelukt is om middelen in te zetten voor alles wat wij graag zouden willen doen. Wij zien overigens mogelijkheden om uiteindelijk toch meer van onze ambities waar te kunnen maken. Wij denken hierbij aan middelen die op termijn beschikbaar komen vanuit Nij Begun die ingezet kunnen worden voor onze inwoners en gaan bij de Begroting 2025 fundamenteel kijken naar onze taken en waar we wel en niet van zijn. Middelen die we hierbij vrijspelen kunnen we dan weer inzetten voor ambities, waaraan voor nu nog niet optimaal vorm is gegeven. Verder hebben wij de verwachting dat de provincie in de toekomst meer middelen vanuit het Provinciefonds krijgt. Een definitief besluit van het Rijk laat nog op zich wachten. Al met al voor nu dus pas op de plaats, met wel het nodige optimisme voor de toekomst.
Wij denken dat de nu voorliggende Perspectiefnota 2025 een hele goede stap voorwaarts zal zijn in het realiseren van onze ambities vanuit het Hoofdlijnenakkoord VEUR MEKOAR. Hiermee laten we zien dat we waardevolle dingen doen voor onze inwoners en volop aan de slag zijn voor ons unieke Groningen.
Leeswijzer
De Perspectiefnota 2025 bestaat uit drie hoofdstukken en een aantal bijlagen.
In hoofdstuk 1 lichten wij de voorstellen toe die wij willen dekken uit de Algemene Middelen. Hierbij maken we onderscheid tussen voorstellen "ambities hoofdlijnenakkoord" en voorstellen "onontkoombaar / onuitstelbaar". Ook maken wij in dit hoofdstuk inzichtelijk welke voorstellen voor ons ook van belang zijn, maar gerealiseerd kunnen worden zonder inzet van de Algemene Middelen. Het gaat hierbij om voorstellen die waarschijnlijk overlap zullen hebben met Nij Begun en om voorstellen die gefinancierd kunnen worden uit reguliere middelen vanuit de bestaande programma's.
In hoofdstuk 2 gaan wij in op de autonome ontwikkelingen die wij voorzien voor de periode 2024-2028. Dit betreft onder meer de effecten van de Meicirculaire 2024 van het Provinciefonds en het effect van de ontwikkelingen op de kapitaalmarkt (lees: rente- en dividendinkomsten) op de financiële positie van de provincie.
Hoofdstuk 3 geeft een actualisatie weer van het financieel perspectief 2024-2028. Het financieel perspectief schetsen wij in bijna ieder P&C-document en is het kader waarbinnen wij opereren. In dit hoofdstuk komen de financiële effecten van hoofdstuk 1 en hoofdstuk 2 samen. Tevens lichten wij een aantal risico's en onzekerheden toe waarmee het financieel perspectief wordt omgeven.
In bijlage 1 zijn de uitgangspunten voor de meerjarenramingen 2024-2028 opgenomen. In bijlage 2 is een overzicht opgenomen van door u vastgestelde begrotingswijzigingen 2024 bij separate Statenvoorstellen en een overzicht van door het College in mandaat genomen besluiten tot wijziging van de Begroting 2024.